Van oude menschen, de dingen die voorbij gaan… dat is de juiste titel van de familieroman van Louis Couperus die verscheen in een tijdschrift in 1904 en twee jaar later als boek werd uitgegeven. Maar spijtig genoeg is deze zinsnede als geen ander van toepassing op de bootsector vandaag. Net als de roman vertoont de pleziervaart naturalistische, pessimistische kenmerken. Het onderzoek “Waterrecreatie Advies 2016” in Nederland noemt de gevolgen van de vergrijzing, verandering van het vaargedrag en demografische ontwikkelingen confronterend. Het rapport wijst de pijnpunten aan en biedt dan ook heel wat ‘stof tot nadenken’.
Vergrijzing en jongeren
In 1993 was 35% van de schippers ouder dan 50. In 2013 was dit opgelopen naar 74%. De conclusie is dat de watersport vergrijst, dat geldt voor de eigenaren en voor de boten. Dat betekent dat er veel schepen te koop komen als de watersporters die nu 50 jaar of ouder zijn stoppen met varen. De verschuiving heeft te maken met een aantal oorzaken. Een veranderend vaar- en vakantiegedrag is daar één van.
Veranderingen in het vakantie- en vaargedrag
Het aantal vaardagen daalt. Vroeger ging men een aantal weken met de boot op vakantie, maar sinds- en door de sterke groei van de luchtvaart nemen de buitenlandse vakanties toe.
Een bootvakantie in Nederland concurreert met een weekje naar de zon en bijvoorbeeld een wintersportvakantie. Het aantal vakantiedagen is stabiel en je kunt je geld maar een keer uitgeven.
Door de opkomst van de chartermaatschappijen in de luchtvaart neemt het aantal korte vakanties in het buitenland toe, maar ook de lange vakanties naar verre bestemmingen. De relatief welgestelde babyboomgeneratie heeft tijd en kan zich dit soort verre reizen veroorloven. De hang naar verder gelegen bestemmingen manifesteert zich op meerdere fronten. Vliegvakanties naar verre bestemmingen, maar ook groei van de (rivier)cruisevaart en bijvoorbeeld de forse groei van het aantal campers in Nederland. Qua vrijheid en comfort is de camper redelijk vergelijkbaar met een boot, maar met een camper kom je verder, het verschil tussen een tocht met de fiets of met de auto, aldus het adviesbureau.
Dat jongeren het gat dat aan het ontstaan is niet opvullen heeft meerdere redenen. Ook jongeren reizen graag. De lage vliegtarieven in combinatie met mooi weer en de mogelijkheid om ’s avonds naar een discotheek te gaan en tot diep in de nacht feest te vieren, is voor de groep jonger dan 30 belangrijk. De sfeer en gezelligheid die zij zoeken wordt in Nederland in veel (watersport)plaatsen niet meer geaccepteerd. Eigenlijk jagen wij de jeugd zelf weg omwille van gewenste rust, stelt het adviesbureau en de vraag naar ‘senioren jachthavens’ bevestigt dit.
Oud en nieuw
Niet iedereen wil een oude boot, dus er zullen ook nieuwe boten verkocht worden. Voor een deel omdat de oude boten niet aan de wensen van- of het gebruik door nieuwe generaties booteigenaren voldoen. De opkomst van de sloepen in Nederland is een mooi voorbeeld hoe producten kunnen innoveren en een hele nieuwe markt ontstaat. Op dit moment lijkt de ‘houseboat’ in opkomst, “woningen” met het comfort dat men thuis heeft waarmee men ook kan varen. Op zeilgebied is de opkomst van de catamaran vergelijkbaar, de snelheid ligt hoger dan bij veel traditionele kielzeiljachten.
Er zijn in Nederland veel boten en ook heel veel lelijke boten die met veel enthousiasme in de jaren 70 en 80 zijn gebouwd, maar nooit meer verkocht zullen worden.
Er zal altijd geïnnoveerd worden, dankzij de lange watersporttraditie is Nederland daar ook goed in. Ondanks het feit dat jongeren moeilijk een boot kopen en de verkoop van nieuwe boten al jaren stagneert, verwacht het adviesbureau een voorzichtige toename van de verkoop. Deels een inhaalslag omdat de economie beter wordt, maar ook om door het veranderend gedrag vraag zal ontstaan naar boottypen die tegemoet komen aan het veranderend gebruik. De babyboom generatie is ook kapitaalkrachtig. Op welke wijze de boten worden geëxploiteerd, via verhuur, gedeeld eigenaarschap, lease, koop of anderzijds is een variabele.
Er zijn in Nederland veel boten en ook heel veel lelijke boten die met veel enthousiasme in de jaren 70 en 80 zijn gebouwd, maar nooit meer verkocht zullen worden. Ze liggen nu ongebruikt te verpieteren in jachthavens en in sloten en kanalen. Wij zijn het in de watersport niet gewend, maar er zullen boten gesloopt en opgeruimd moeten worden. De infrastructuur daarvoor ontbreekt en dat resulteert in aantasting van de omgevingskwaliteit en weesboten als het probleem verder verergert. De wal keert het schip en in de komende decennia zullen flink wat boten opgeruimd moeten worden. Het aanbod van dergelijke boten zal in de komende jaren toenemen.
Het rapport ‘Toekomst van de Recreatievaart kan u gratis downloaden op de site van Waterrecreatie Advies: www.waterrecreatieadvies.nl
Illustratie: Masastarus/123RF
