Een week na de aankondiging van een nieuw maritiem museum voor Antwerpen, keert de Graanzuiger 19, verloren zoon van het Antwerps havenerfgoed, tijdelijk terug naar huis. Voor de toekomst wordt door het MAS en het Maritiem Museum Rotterdam een plan uitgewerkt waarbij de graanzuiger onder gezamenlijk beheer valt en 50/50 in Antwerpen en in Rotterdam zal worden afgemeerd.
Met dit gezamenlijke initiatief realiseren MAS en Maritiem Museum Rotterdam een Europese noviteit: voor het eerst in de geschiedenis nemen twee topmusea in verschillende landen de verantwoordelijkheid voor maritiem top-erfgoed dat zowel voor Vlaanderen als Nederland van enorme betekenis is. Een sterk staaltje van internationaal innovatief museaal beleid.
Graanzuiger of elevator
Graanzuiger 19 uit 1927 is de laatste overblijvende stoomgraanzuiger of ‘elevator’ van een vloot van 24. Vanaf 1910 verschenen deze grote drijvende tuigen in de haven van Antwerpen. Grote stoompompen aan boord zogen graan op uit zeeschepen aan 200 ton per uur. Aan boord werd het graan gewogen en vervolgens doorgestort in een lichter.
Van Antwerpen naar Rotterdam
In de jaren 1980 verdwenen de laatste Antwerpse graanzuigers. Eén ervan, nummer 19 werd in 1985 aangekocht door het Maritiem Museum Rotterdam. Het was de bedoeling om de Antwerpse graanzuiger te ontmantelen en te gebruiken als wisselstukken om de laatste Rotterdamse elevator te restaureren. Al spoedig bleek het Antwerpse exemplaar in betere staat te zijn en zo bleef de Antwerpse stadsgraanzuiger 19 bewaard als de enige operationele stoomgraanzuiger in de wereld.
Een ploeg gedreven en onderlegde vrijwilligers van de Stichting Rotterdamse Elevator, hield de graanzuiger al die tijd in werkende conditie.
Gezamenlijk project
In 2015 dienden het Maritiem Museum Rotterdam en het MAS een gezamenlijk project in bij een Belgisch-Nederlandse stichting voor een gezamenlijk beheer in de toekomst. De stichting kende een startbedrag toe voor de restauratie van de graanzuiger in een gezamenlijk beheerproject, waarbij de graanzuiger in de toekomst 50/50 in Antwerpen en in Rotterdam zal worden aangemeerd.
Symboolwaarde
Het feit dat er in Antwerpen geen graanzuiger bewaard bleef, en het laatste Antwerpse exemplaar in het buitenland werd gekoesterd als topstuk, gaf veel Vlaamse erfgoedzorgers een wrang gevoel. Momenteel is de graanzuiger terug in Antwerpen en wordt er een restauratie- en exploitatieplan uitgewerkt door beide musea met bijkomende partners zoals de Hogere Zeevaartschool.
De Rotterdamse vrijwilligersploeg wijdt ook de Antwerpse MAS-vrijwilligers in in de werking van deze complexe machine. Het MAS geeft aan nog bijkomende vrijwilligers te zoeken met een achtergrond als werktuigkundige in de grote vaart.
Technische gegevens
Ontwerp: AG Luther, Braunschweig, Duitsland
Constructeur: scheepswerf John Cockerill, Hoboken
Bouwjaar: 1926-1927
Hoogte: 30,45 meter
Lengte: 30 meter
Breedte: 10,45 meter
Machine: tweecilinder compound stoommachine van 275 iPk
