Een van de meest opmerkelijke boekintroducties tijdens de afgelopen boekenbeurs was ongetwijfeld “Erebus, het verhaal van een schip”, een stevige uitgave van Lannoo, Tielt. De uitgeverij had een indrukwekkende wand gebouwd met de boeken, die naarmate de verkoop vorderde gesloopt werd. Het boek is een ‘must have’ voor wie zich wil verdiepen in alle praktische details en menselijke gedragingen en emoties tijdens 19de eeuwse expedities over zee en oceaan. En met de gouden letters op de cover solliciteert het boek alvast als eindejaarsgeschenk.
De auteur Michael Palin, bekend van Monty Python en van reisprogramma’s voor de Britse tv, kwam het boek persoonlijk voorstellen in Antwerpen. Hij vertelt in ‘Erebus’ de avontuurlijke reizen van dit negentiende-eeuws zeilschip dat zijn bestaan begon als oorlogsschip, zonder ooit in een zeeslag betrokken te zijn. Het kwam vooral in actie tijdens expedities naar de zuid- en de noordpool onder leiding van James Clark Ross en John Franklin. Na een succesvolle verkenning van onbekende gebieden in Antartica, waarbij metingen gedaan werden van het magnetisch veld van de aarde, volgde een tocht naar het noorden. In 1849 gingen Ross en Franklin op zoek naar een noordwestelijke doorvaart van de Atlantische naar de Stille Oceaan. Tijdens deze reis verdween de Erebus, met 129 man aan boord. Pas in 2014 zou het schip worden gevonden – op de bodem van Canadese wateren. Die vondst vormde de aanleiding voor Michael Palin om de geschiedenis van het schip in kaart te brengen. Het drama, van het eerste succes tot de uiteindelijke ramp, schetst Palin in zijn boek. Via de verhalen van de bemanning tracht hij te achterhalen hoe zij de tocht beleefden.
Naast de officiële verslagen van Ross en Franklin die behoorlijk formeel waren, deed Palin een beroep op anekdotes en persoonlijke verhalen die hij op het spoor kwam dankzij hulp van kenners en familieleden die nog documenten over de reis hadden.
Prikkelende details
Dat leverde bij wijlen prikkelende details op. Zo achterhaalde hij dat de bemanning seks met elkaar had. Dat lag misschien voor de hand tijdens al die maanden op zee, maar daar las hij niets over. Behalve toen ze op de Falklandeilanden waren. Toen beschuldigde een jong bemanningslid een gaucho van sodomie. Er volgde een rechtszaak, waarin de gaucho werd vrijgesproken omdat de jongen de beschuldiging had verzonnen. Vervolgens werd de rest van de bemanning ontzettend kwaad op die jongen. Hij werd geslagen en de mannen vonden dat hij moest worden gegeseld of zelfs gedood. Die felle boosheid suggereert dat er seks tussen mannen plaatsvond en dat daar vooral niet over gesproken moest worden. Zolang je het er niet over had, werd het blijkbaar getolereerd.
Toen de Erebus verdween, was het de vrouw van Fanklin, die aan het hoofd stond van de laatste noordelijke tocht van de Erebus, die als een van de eersten pleitte voor expedities om de bemanning op te sporen. Intuïtief leek ze te weten dat er iets mis was gegaan, alhoewel ze het niet wilde geloven. Ze aanvaardde pas dat haar man dood was, toen dat in 1854 werd bewezen, jaren nadat hij vermist was geraakt. Toen stak ze al haar energie in zijn nagedachtenis. Er kwam een indrukwekkend standbeeld in Londen voor deze ‘Grootste Poolreiziger’.
Erebus. Het verhaal van een schip – Michael Palin
Lannoo Uitgeverij – 368 p.- € 24,99
Aantal pagina’s: 368 – Harde kaft – ISBN 9789000359325
