– Persmededeling 9 november 2022
– Kabinet van Vlaams Minister van financiën en begroting, wonen en onroerend erfgoed
– Foto maquette* Doelse Kogge op 1/10 © Onroerend Erfgoed –

Doelse kogge zal terugkeren naar Doel!

Erfgoed speelt een cruciale rol in de toekomst van Doel en de omliggende dorpen. “Ik ben blij dat ik vandaag kan aankondigen dat de Doelse kogge, die meer dan twintig jaar geleden bij het uitgraven van het Deurgangdock werd ontdekt, terugkeert naar Doel”, zegt Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele. “De laatste conservatiefase voor het schip wordt nu opgestart. Daar maakte ik 500.000 euro voor vrij. Mijn grote droom is om in Doel zelf de Kogge permanent tentoon te stellen zoals die ruim 20 jaar geleden gevonden werd. Met een terugkeer naar Doel is de cirkel rond, eindelijk terug naar de vindplaats. Ik voorzie 238.370 euro voor een studie naar de mogelijkheden van montage en museum in Doel.”

Dat is niet het enige erfgoednieuws. “Ik stel alles in het werk om het beschermde Hooghuis en Hof ter Walle te restaureren en open te stellen. Erfgoedorganisatie Herita is hiervoor de geschikte partner. Ik maak ook 300.000 euro vrij voor de opmaak van een onroerenderfgoedrichtplan, de gemeente Beveren zal trekker zijn, samen met alle verbondspartijen, om een langetermijnvisie op het erfgoed van Doel en omgeving uit te tekenen.”

De Doelse kogge is een middeleeuwse schip dat in 2000 werd aangetroffen bij het uitgraven van het Deurganckdok in Doel nabij Antwerpen. Het schip is 22 meter lang. Voormalig minister van Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois voorzag middelen om de planken te onderzoeken in 2010-2014. Het agentschap Onroerend Erfgoed voerde het onderzoek uit op de houten fragmenten en startte de conservatiebehandeling.

De afgelopen jaren werd de kogge geconserveerd in een loods in Antwerpen bij het Kattendijkdok. De eerste fase van de conservatie (ontijzering) werd daar afgerond. Daarop verhuisde de Doelse kogge in mei en juni 2022 naar een nieuwe loods in Lille (deelgemeente Wechelderzande). Daar wordt nu de tweede fase van de conservatie opgestart: de impregnatie van het hout met PEG (Polyethyleenglycol). Nadien is het hout klaar voor de heropbouw en museale ontsluiting van het schip in de gemeente Doel.

Conservatie

De conservatie is opgesplitst in twee grote fasen. De eerste fase is dus achter de rug en bestond eruit om zo veel mogelijk ijzerionen uit het hout te onttrekken. Dat ijzer is een overblijfsel van de nagels, sintels en andere verbindingselementen die gebruikt werden tijdens de bouw van het schip.

Tijdens de tweede fase – in de nieuwe loods – wordt het archeologische hout geïmpregneerd met Polyethyeleenglycol 2000 (PEG 2000). Dit petroleumderivaat vervangt het water in de houtcellen. Op die manier kunnen de planken opnieuw tentoongesteld worden zonder uit te drogen en te vervormen. De spanten en huidgangen van de kogge zullen ongeveer drie jaar in een bad van PEG liggen. Zodra een concentratie van 85% PEG 2000 is bereikt, wordt de actieve conservatiebehandeling beëindigd. Dan kan worden overgegaan naar de reconstructie- en droogfase. De geconserveerde houtfragmenten zullen worden overgebracht naar de gemeente Doel, waar het schip wordt gereconstrueerd en iedereen het kan komen bewonderen.

Een toekomst voor Doel

Dankzij het historisch akkoord van maart 2022 en het ‘Verbond voor de toekomst en leefbaarheid van het ommeland van de haven van Antwerpen, de polders van Linkerscheldeoever’ is de toekomst van Doel verzekerd terwijl ook de Antwerpse haven kan uitbreiden. Doel was, is en blijft een woongebied met bijzondere historische, culturele en esthetische waarde.

“Daarom is de zorg voor het erfgoed van Doel zo belangrijk”, zegt minister Diependaele. “Ik ben heel blij dat het Britse oorlogsmonument terug naar Doel komt. De gemeente investeert ook in de Scheldemolen. Het orgel van Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk is beschermd en de gemeente zal ervoor zorgen dat het prachtige instrument geïntegreerd blijft bij het toekomstige gebruik van de kerk. Wij hebben de afgelopen maanden niet stilgezeten, de eerste beloftes van het verbond worden ingelost. Ik kijk ernaar uit om samen met de verbondspartijen te werken aan een mooie toekomst voor Doel, met respect voor het erfgoed.”

* De maquette is destijds in het Waterbouwkundig Laboratorium in Borgerhout samen met Maurice Kaak opgebouwd; dit op vraag van Tom Lenaerts, projectleider van de Kogge. Maurice Kaak is een kenner van het nautisch erfgoed in Vlaanderen, en een ongeëvenaard vakman op het vlak van de scheepsmodelbouw. Hij is de drijvende kracht achter de School voor Scheepsmodelbouw in Baasrode. Verschillende leden van deze school hebben eraan meegewerkt. Ook werd opdracht gegeven om de juiste vindplaats in Lambert-coördinaten vast te legggen, omdat de onderzoekers dat blijkbaar vergeten waren. Deze gegevens zijn niet te achterhalen en zijn mogelijks verloren gegaan.

Zie ook een verslag: Doelse Kogge verhuist naar Wechelderzande en keert na conservatie terug naar huis | Onroerend Erfgoed