Lijdensweg van een erfgoedpronkstuk.
‘De Doelse Kogge is een vrij goed bewaard scheepswrak dat in 2000 werd ontdekt bij graafwerken aan het Deurganckdok. Het schip dateert uit 1325 en is daarmee het oudste ooit teruggevonden exemplaar van dit type vaartuig in Europa. Het schip uit massief eikenhout was zo’n 21 meter lang en 7 meter breed en bevond zich in uitzonderlijk goede staat. Archeologen demonteerden het schip plank per plank. Daarna lag het wrak bijna tien jaar lang opgeslagen in containers aan Fort Liefkenshoek.’ Bron Scheepspost 22/2/2022.
De containers bleken niet erg beschermd te staan aan Fort Liefkenshoek. Uitwerpselen van vogels, onkruidgroei in de containers, een brandende zon in de zomer en vriestemperaturen in de winter waren geen optimale manier om de Kogge te kunnen bewaren.
Het was de Antwerpse professor Eric Van Hooydonk die aan de alarmbel trok en de officiële erfgoedinstanties ertoe bracht om een nauwgezette conservering op te starten. Het was toen de Stad Antwerpen die kost wat kost de Doelse Kogge wou hebben.
Twaalf jaar geleden werd het schip dan naar Antwerpen gebracht om er een pronkstuk voor een Maritiem Museum van te maken. Maar nu die plannen zijn afgevoerd, moest de Kogge op zoek naar een nieuw onderkomen.
De Stad Antwerpen wilde dus zo snel mogelijk de Doelse Kogge kwijt. De locatie aan de Droogdokkensite waar de Kogge was ondergebracht, blijkt nu leeg te staan.
Die locatie zou deels worden afgebroken en voor de rest dienen om het houten Walenschip Céphée, dat zich nog onder de hangars aan het Steen bevindt, onder te brengen. Hopelijk krijgt dit erfgoedschip niet eenzelfde lijdenweg.
Dus de Kogge is verhuisd en geen enkele instantie wil zeggen waarheen.
21 Containers
Gedurende al die jaren werd de Doelse Kogge bewaard in 21 containers gevuld met water waaraan PEG2000 (polyethyleen glycol) werd toegevoegd. De samengestelde vloeistof werd permanent op kamertemperatuur gehouden en gemonitord. Deze manier van werken had als doel om de in het hout verweven ijzeren nagels te doen oplossen zodat ze de houtstructuur niet verder meer zouden aantasten.
Dit bewaringssysteem diende men nog enkele jaren voort te zetten. Er was een conservator aangesteld die quasi dagelijks de stand van zaken kwam opmeten en dit met uitermate grote zorg tot nu toe deed.
Ondertussen had men de Doelse Kogge al terdege opgemeten en onderverdeeld in 744 fragmenten. Met die gegevens heeft men met een 3D-printer een schaalmodel gemaakt dat momenteel kan bekeken worden in het MAS-museum in Antwerpen op de 6e verdieping.
Het zou de bedoeling zijn om zodra het bewaringsproces binnen enkele jaren ten einde loopt, aan de hand van de fragmenteringsgegevens de Doelse Kogge terug te kunnen samenstellen.
Waar is de Kogge?
Daar waar de 21 containers netjes stonden opgelijnd in twee hangars is nu niets meer terug te vinden. Eén container is achtergebleven maar daarin ligt alleen nog de plastiek afdekfolie.
Alle containers samen bevatten ongeveer 150000 liter vloeistof. Om de containers te vervoeren heeft men dat bewaringsvocht moeten verwijderen. Het is mogelijk dat het gewoon weggepompt werd in de riolering ter plaatse en dan in het Schelde-water is terecht gekomen. Misschien kan een bevoegde minister dat eens onderzoeken.
Waar de containers zijn heen gebracht wenst men bij navraag van verschillende instanties die bij erfgoed betrokken zijn geen uitleg te geven. Wel laat men los dat de verantwoordelijke minister (Diependaele) er in de maand juli een communicatie zou over doen.
foto’s © Georges Janssens
foto bovenaan: de verlaten hangars aan de Droogdokkensite.
